Οι Τρεις Ιεράρχες και ο εκκλησιασμός των μαθητών

Πέρασε η γιορτή των τριών Ιεραρχών με τον καθιερωμένο εκκλησιασμό των εκπαιδευτικών και των μαθητών των σχολείων. Γενικά, ο εκκλησιασμός των μαθητών αποτελεί ένα θεσμό του ελληνικού σχολείου. Υπάρχει και σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, η οποία ρυθμίζει το θέμα αυτό. Βέβαια, στην πράξη αυτό που συμβαίνει είναι η πραγματοποίησή του καθώς και η συχνότητα προσέλευσης των μαθητών στο «σχολικό εκκλησιασμό» να εξαρτάται βασικά από το μεράκι ή τη διάθεση των καθηγητών, κυρίως των θεολόγων.
Κατά τη γνώμη μου, το βασικότερο πρόβλημα είναι άλλο και κρύβεται πίσω από τα εξής ερωτήματα, ιδιαίτερα επίκαιρα λόγω του εκκλησιασμού της 30ης Ιανουαρίου:
- Είναι μια σχολική εκδήλωση, όπου «χωράνε» οι απουσίες για όποιο μαθητή δεν παρίσταται και δικαιολογείται το υποχρεωτικό του πράγματος ή είναι μια εκκλησιαστική σύναξη με όλες τις θεολογικές της προεκτάσεις, οπότε όλα τα ανωτέρω ηχούν από αστεία έως απαράδεκτα;
- Λαμβάνεται μέριμνα από τους καθηγητές ή (και) τους ιερείς για μια έστω στοιχειωδώς κατάλληλη ατμόσφαιρα ή στοιβάζονται στο ναό όλα τα σχολεία της περιοχής (από το νηπιαγωγείο έως το Λύκειο) για να «εκκλησιαστούν»;
- Τα ερωτήματα των παιδιών (κυρίως προς τους θεολόγους ή τους καθηγητές που τους φαίνονται ευσεβείς) σχετικά με το αν μπορούν να κοινωνήσουν ή να πάρουν αντίδωρο, πώς πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε;
- Σε τελική ανάλυση, τι αποκομίζουν οι μαθητές από τον εκκλησιασμό τους, τι γνωρίζουν για το νόημα της Θείας Λειτουργίας, τι καταλαβαίνουν, πώς αισθάνονται μέσα στο ναό;
Το θέμα είναι μεγάλο και δεν είναι δυνατό να φωτιστούν όλες οι πτυχές του σε ένα μικρό άρθρο. Με την παρούσα ευκαιρία, παρουσιάζω μια μικρή και άτυπη έρευνά μου στο Γενικό Λύκειο Αγίας Βαρβάρας, πριν από δύο χρόνια. Στα πλαίσια του μαθήματος των Θρησκευτικών δόθηκε στους μαθητές ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν ανώνυμα. Επίσης, οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να μην απαντήσουν σε κάποια ερώτηση, εάν δεν ήθελαν. Το γενικό θέμα ήταν η συμμετοχή τους στον Εκκλησιασμό γενικά και όχι μόνο στα πλαίσια του σχολείου. Να σημειωθεί ότι οι μαθητές του Λυκείου της Αγίας Βαρβάρας ανήκουν σε διάφορες ενορίες, καθώς αρκετοί απ’ αυτούς κατοικούν στα γύρω χωριά (Μ. Βρύση, Μούλια, Γέργερη, Πρινιάς, Άγιος Θωμάς, κ.α.)
Παραθέτω τις απαντήσεις των μαθητών, με τα αντίστοιχα ποσοστά επί του συνόλου, που προσφέρονται για προβληματισμό από τους βασικούς φορείς της αγωγής των νέων σε αυτό το θέμα (ιερείς, γονείς, θεολόγους καθηγητές) καθώς και για παιδαγωγική – εκπαιδευτική αξιοποίηση.
1. Όταν παρευρίσκεστε στη Θεία Λειτουργία καταλαβαίνετε τα λόγια;
α. ποτέ 14 – 10,1%
β. σπάνια 41 – 29,7%
γ. μερικές φορές 66 – 47,8%
δ. συχνά 17 – 12,3%
ε. πάντα 0 – 0,0%
2. Για ποιους βασικούς λόγους θεωρείτε ότι είναι δύσκολη ή και αδύνατη η κατανόηση του κειμένου της Θείας Λειτουργίας;
Οι μαθητές ως εμπόδια για την κατανόηση της Θείας Λειτουργίας επεσήμαναν:
την άγνοια της γλώσσας (αρχαία ελληνικά), στην οποία είναι γραμμένο το κείμενο,
τον τρόπο εκφοράς του λόγου από τους ιερείς και τους ψάλτες (κακή ανάγνωση, έλλειψη κατανόησης και από τους ίδιους με συνέπεια την κακή απαγγελία, η βιασύνη τους)
τη δική τους απροσεξία (των μαθητών).
3. Τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειάς σας είναι πιο συνεπείς στο ζήτημα του Εκκλησιασμού από εσάς;
α. κανένας 8 – 5,7%
β. ελάχιστοι 59 – 42,4%
γ. οι μισοί 33 – 23,7%
δ. οι περισσότεροι 33 – 23,7%
ε. όλοι 6 – 4,3%
4. Σας έχει εξηγήσει ποτέ κανείς το νόημα και τη σημασία της Θείας Λειτουργίας;
α. Ναι, λίγα πράγματα 9 – 6,5%
β. Όχι 130 – 93,5%
Σημείωση: Σε αυτή την ερώτηση, ζητήθηκε από τους μαθητές να μη ληφθούν υπόψη οι γνώσεις που αποκομίζουν από το μάθημα των Θρησκευτικών στο σχολείο, αλλά η μέριμνα γι’ αυτό το θέμα κυρίως από την οικογένεια και από την ενορία.
5. Τι σας αρέσει, όταν μπαίνετε σε μία άδεια από κόσμο Εκκλησία, όταν δεν γίνεται κάποια εκκλησιαστική τελετή;
Οι μαθητές επεσήμαναν ότι αυτό που τους αρέσει όταν βρίσκονται σε ναούς μόνοι τους είναι
η ηρεμία και η γαλήνη,
η απουσία των σχολίων από τους μεγαλυτέρους για τον τρόπο ενδυμασίας και την παρουσία τους γενικά,
η άνεση κινήσεων μέσα στο ναό,
ότι μπορούν να προσευχηθούν ελεύθερα και
ότι μπορούν να παρατηρήσουν με την άνεσή τους τις εικόνες.
6. Πού οφείλεται η απομάκρυνση των νέων ανθρώπων από την Εκκλησία, κατά τη γνώμη σας;
Ως βασικά προβλήματα αναγνώρισαν
την αδιαφορία των νέων λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής,
το αναχρονιστικό πνεύμα της Εκκλησίας και τη μη συμπόρευσή της με τα νέα δεδομένα της εποχής,
την κακή εικόνα και εντύπωση που αφήνουν ορισμένοι ιερείς στην κοινωνία,
την μετατροπή των μυστηρίων σε κακού τύπου κοινωνικές τελετές.Ελπίζω τα συμπεράσματα, που κανείς μπορεί να εξάγει από τη μελέτη των ανωτέρω στοιχείων, να αποτελέσουν το εφαλτήριο για ένα γόνιμο προβληματισμό και διάλογο. Μάλλον οι τρεις Ιεράρχες δεν θα ήταν και τόσο ευχαριστημένοι με τον τυπικό και επιδερμικό εορτασμό της σύναξής τους. Αν γνωρίζει κανείς λίγα πράγματα για τη ζωή τους, τη δράση και το έργο τους, θα συμφωνήσει. Διαχρονικά, μέσα από τα κείμενά τους έχουν να μας προτείνουν λύσεις για τη διόρθωση αυτής της κατάστασης και την αναμόρφωση της παιδείας γενικότερα

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Έμμηνος ρύση και Θεία Κοινωνία

Η ομιλία μου στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 (2013)

Η θλιβερή εικόνα των μαθητών της Γ΄ Λυκείου

Απασφάλιση θεολόγου…

Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια….

Το «δικαίωμα» των καταλήψεων

Μεταξύ θεολόγων ειλικρίνεια…

Συζητώντας με έναν κομπλεξικό (…περί θρησκείας)

Θεέ μου, είσαι άδικος….

Γράμμα στον Ιούδα…